Η Προστατευόμενη περιοχή του Παρνασσού λόγω της γεωγραφικής θέσης, της ποικιλίας του  ανάγλυφου, των μητρικών  πετρωμάτων και των ανθρωπογενών επιδράσεων βοήθησαν στη διαμόρφωση ιδιαιτέρων συνθηκών που είναι ιδανικές για την εμφάνιση της πλούσιας χλωρίδας. Στην ευρύτερη περιοχή του Παρνασσού εξαπλώνονται 1418 είδη και υποείδη φυτών (21,4% της ελληνικής χλωρίδας), με πιο σημαντικά τα ενδημικά του Παρνασσού, τα ενδημικά της Στερεάς Ελλάδας, τα Ελληνικά ενδημικά και τα ενδημικά της Βαλκανικής Χερσονήσου.

Ο Παρνασσός είναι ξακουστός από την αρχαιότητα για τα αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά του. Ο Θεόφραστος στα συγγράμματά του χαρακτηρίζει το βουνό «φαρμακωδέστατον», ενώ ο Διοσκουρίδης στο βιβλίο «Πέρι ύλης ιατρικής» δίνει έμφαση στις φαρμακευτικές ιδιότητες του ελλέβορου (Helleborus cyclophyllus) από τον Παρνασσό.

Ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή έχει το ενδημικό είδος Sideritis raeseri Boiss & Heldr. (Τσάι του Παρνασσού) το οποίο εντοπίζεται στον Παρνασσό, Τυμφρηστό (Βελούχι) και σε άλλα βουνά της Αιτωλίας, Δωρίδας και Φθιώτιδας. Τα τελευταία χρόνια δέχεται έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις, από την αλόγιστη συλλογή (ξερίζωμα φυτών) και την παράνομη εμπορία του.

Άλλα αρωματικά – φαρμακευτικά φυτά του Παρνασσού που χρησιμοποιούνται ευρέως και έχουν υποστεί ανάλογες συνέπειες, είναι η ρίγανη (Origanum vulgare subsp. hirtum), η μέντα (Acinos sp.) και το θυμάρι (Thymus sp.).

Η προστασία των αρωματικών –μελισσοτροφικών φυτών και φαρμακευτικών βοτάνων απορρέει από τις παρακάτω διατάξεις της Ελληνικής νομοθεσίας :

• το Β.Δ. 657/1963 (ΦΕΚ 191/Α) “Περί απαγορεύσεως κοπής και εκριζώσεως μελισσοτροφικών φυτών”
• τις διατάξεις των παρ. 1 και 4 του άρθρου 66 Ν.Δ. 86/1969 “Δασικαί Αστυνομικαί Διατάξεις”
• την παρ. 1 του άρθρου 19 Ν.998/1979, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, από το Π.Δ. 67/1981 “Πέρι προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδας κ.λπ.”
• το Ν. 3937/2011 “Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις”

H συλλογή βλαστών αρωματικών - φαρμακευτικών και μελισσοκομικών φυτών (ρίγανη, τσάι, κ.λπ.) επιτρέπεται αποκλειστικά για την κάλυψη ατομικών αναγκών. Η συλλογή να γίνεται χειρωνακτικώς ή με την χρήση κατάλληλων κοπτικών εργαλείων (μαχαίρι ή ψαλίδι) χωρίς να αποκόπτονται όλοι οι βλαστοί των φυτών, μόνο κατά την εποχή ανθοφορίας και ωρίμανσής τους (Ιούλιος – Αύγουστος). Επιπλέον, τονίζεται ότι απαγορεύεται η εκρίζωση αρωματικών - φαρμακευτικών και μελισσοκομικών φυτών (ρίγανη, θυμάρι, τσάι, μέντα κ.λπ.) καθώς και η συλλογή τους για εμπορία.

Τα αυτοφυή αρωματικά – μελισσοτροφικά φυτά και φαρμακευτικά βότανα συμμετέχουν στη σύνθεση των δασικών και χορτολιβαδικών οικοσυστημάτων  καταλαμβάνοντας σημαντικές εκτάσεις και συγκροτώντας οικοτόπους με  ιδιαίτερη οικολογική αξία.

Η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η προστασία τους είναι ευθύνη όλων μας.

Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Παρνασσού ενημερώνει – υπενθυμίζει τους αγρότες, μελισσοκόμους, κτηνοτρόφους και όλους τους κατοίκους των Παραπαρνάσσιων οικισμών ότι :

Από 01 Μαϊου έως και 31 Οκτωβρίου κάθε έτους απαγορεύεται, λόγω αυξημένης επικινδυνότητας, οποιαδήποτε χρήση φωτιάς στην ύπαιθρο.

Επισημαίνεται ότι κατά την αντιπυρική περίοδο η καύση αγροτικών εκτάσεων επιτρέπεται μόνο μετά από άδεια που εκδίδεται από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία, λαμβάνοντας υπόψη τον προβλεπόμενο δείκτη επικινδυνότητας και την τήρηση των απαιτούμενων μέτρων που προβλέπονται στην Πυροσβεστική Διάταξη 9^Α /2005.

Οι δασικές πυρκαγιές είναι δυνατόν να προκληθούν από φυσικά αίτια (πτώση κεραυνών) ή από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Τα ευαίσθητα στις πυρκαγιές δασικά οικοσυστήματα στη χώρα μας εντοπίζονται κυρίως στην παραλιακή, λοφώδη  και υποορεινή περιοχή, όπου κυριαρχούν ενώσεις φρυγάνων, διαπλάσεις αείφυλλων – πλατυφύλλων και πευκοδάση. Οι περιοχές με υψόμετρο μέχρι 600 μ. θεωρούνται ζώνες σημείων έναρξης των περισσότερων δασικών πυρκαγιών, χωρίς να αποκλείεται η εμφάνισή τους και σε περιοχές με μεγαλύτερα υψόμετρα (ορεινός όγκος), ιδιαίτερα σε χρονιές που επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες για την εκδήλωσή τους.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Λόγω των κλιματικών και καιρικών συνθηκών που επικρατούν κατά τη διάρκεια της Αντιπυρικής περιόδου, όταν βρισκόμαστε στην ύπαιθρο θα πρέπει να τηρούνται τα ακόλουθα.

• Να μην καίμε σκουπίδια ή ξερά χόρτα και κλαδιά
• Μην ανάβουμε υπαίθριες ψησταριές στα δάση ή σε περιοχές όπου υπάρχουν ξερά χόρτα
• Να αποφεύγεται το κάπνισμα των μελισσών και δεν εγκαταλείπουμε στην ύπαιθρο τα αναμμένα υπολείμματα καύσης
• Να αποφεύγονται οι εργασίες που ενδέχεται να προκαλέσουν πυρκαγιά (ηλεκτροκολλήσεις, χρήση τροχού, ή άλλου εργαλείου που προκαλεί σπινθήρα)
• Μην πετάμε αναμμένα τσιγάρα
• Μην αφήνουμε σκουπίδια στο δάσος, υπάρχει κίνδυνος ανάφλεξης
• Να τηρούμε τα απαγορευτικά πρόσβασης σε περιόδους υψηλού κινδύνου

Η διατήρηση της φυσικής ομορφιάς και του δασικού πλούτου της περιοχής μας εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους.

ΑΝ ΔΟΥΜΕ ΦΩΤΙΑ ΚΑΛΟΥΜΕ ΑΜΕΣΩΣ ΤΟ 199

Οδηγίες Προστασίας :  www.civilprotection.gr

                                www.fireservice.gr

Την περίοδο της Άνοιξης και του καλοκαιριού που οι μέρες ζεσταίνουν, είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε φίδια στο βουνό, στο δρόμο ή ακόμη και στην αυλή μας.
Στη χώρα μας υπάρχουν 23 είδη και το πιο πιθανό είναι να τα πετύχουμε κατά τη διάρκεια της μέρας να ψάχνουν πηγές θερμότητας για να θερμορυθμίσουν το σώμα τους, καθώς είναι ψυχρόαιμα ζώα.

Οι σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα στα έμβια όντα αλλά και τους αβιοτικούς παράγοντες έχουν εξελιχθεί και σταθεροποιηθεί με διαδικασίες που διήρκησαν χιλιετίες, έτσι το κάθε μέλος ενός οικοσυστήματος αλληλοεπιδρά και επηρεάζεται/επηρεάζει το περιβάλλον του. Τα φίδια που αδικαιολόγητα έχουν καταντήσει αντικείμενα εξολόθρευσης και διωγμού, έχουν σημαντικό ρόλο και στη ζωή του ανθρώπου: Καθώς η τροφή τους αποτελείται από αρθρόποδα τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, και από τρωκτικά στα επόμενα, ελέγχουν τους πληθυσμούς των ομάδων αυτών, με αποτέλεσμα να προστατεύουν τις καλλιέργειες και τη δημόσια υγεία από τη διάδοση ασθενειών. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ένα φίδι μπορεί να καταναλώσει έως και 1.000 τρωκτικά κατά της διάρκεια της ζωής του. Ακόμη, τα δηλητήρια και οι τοξίνες τους χρησιμεύουν στην παραγωγή πολλών σημαντικών φαρμάκων, ενώ με τη σειρά τους, είναι και αυτά τροφή για πολλά είδη πουλιών και θηλαστικών. Η θανάτωσή τους λοιπόν καταλήγει σε ανισορροπία και αύξηση του πληθυσμού των τρωκτικών και εντόμων, τα οποία σε μεγάλους αριθμούς είναι επιβλαβή. 

Λόγω της σημαντικότητάς τους, τα περισσότερα είδη φιδιών ανήκουν σε λίστες προστασίας και προστατεύονται αυστηρά σε εθνικό, κοινοτικό και παγκόσμιο επίπεδο (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, σύμβαση CITES, Κόκκινο Βιβλίο της IUCN, Συνθήκη Βέρνης, Προεδρικό Διάταγμα 67/81), οπότε ίσως να μη το γνωρίζουμε, αλλά το να σκοτώσουμε ένα φίδι σε αρκετές περιπτώσεις είναι παράνομο.

Τα δηλητηριώδη φίδια φέρουν το δηλητήριο σε συγκεκριμένους τύπους δοντιών: Εσωτερικά κούφια που συνδέονται με αδένα που παράγει το δηλητήριο. Τα φίδια αυτά χωρίζονται σε οπισθόγλυφα όπου το ζευγάρι των ειδικών αυτών δοντιών βρίσκεται στο πίσω μέρος της άνω σιαγόνας, πρωτερόγλυφα (υπάρχουν μόνο στο εξωτερικό), όπου το ζευγάρι δοντιών με το δηλητήριο βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα της επάνω σιαγόνας και στα σωληνόγλυφα, όπου και σε αυτά τα ειδικά δόντια βρίσκονται στο μπροστινό μέρος της επάνω σιαγόνας αλλά έχουν και τη δυνατότητα να μετακινήσουν τα δόντια τους, όπως ένα πτυσσόμενο μαχαίρι όταν ανοίγουν το στόμα τους.

Ενώ όλα τα φίδια μπορούν να δαγκώσουν, το δάγκωμα από τα υπόλοιπα (μη δηλητηριώδη) είδη φιδιών είναι εντελώς ακίνδυνο. Η διαδικασία του δαγκώματος είναι ταχύτατη, καθώς διαρκεί 1/3 του δευτερολέπτου όπου το φίδι –συνήθως- σχηματίζει ένα “S” με το σώμα τους, εκτινάσσεται, δαγκώνει και αποτραβιέται πάλι.
Το δάγκωμα μπορεί να είναι στεγνό, χωρίς έκχυση δηλητηρίου και αν το φίδι δεν είναι δηλητηριώδες θα έχει αφήσει ένα αποτύπωμα δοντιών σε σήμα ανάποδου “U”, ενώ αν υπάρχουν 2 μικρές οπές στο σημείο που δάγκωσε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι από δηλητηριώδες είδος (αν και όχι απαραίτητα).

Στη χώρα μας, 7 είδη έχουν δηλητήριο: 2 οπισθόγλυφα, ο Σαπίτης (Malpolon insignitus) και το Αγιόφιδο (Telescopus fallax) που το δηλητήριό τους είναι ασθενές για τον άνθρωπο και σχεδόν αδύνατο να γίνει έγχυση και 5 σωληνόγλυφα η κοινή Οχιά (Vipera ammodytes), η Οθωμανική Οχιά (Montivipera xanthina), η Οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri), o Αστρίτης (Vipera berus) και η νανόχεντρα (Vipera graeca).

Στον Παρνασσό από τα δηλητηριώδη φίδια, θα συναντήσουμε την κοινή Οχιά (Vipera ammodytes), την οποία θα αναγνωρίσουμε από την απόφυση στην άκρη του ρύγχους της και το χαρακτηριστικό “ζιγκ ζαγκ” σχήμα στη ράχη της. Γενικότερα, το πιο πιθανό είναι να τη βρούμε σε φρύγανα και μακία στα χαμηλότερα υψόμετρα, ενώ ψηλότερα σε βραχώδη μέρα έως και τα 1.400 μ υψόμετρο.

Tο δηλητήριο είναι ένα μείγμα πρωτεϊνών (νευροτοξίνες, κυτταροτοξίνες, αιματοτοξίνες) και ενζύμων που δρούνε στους ιστούς και εισέρχεται στην κυκλοφορία μέσω των λεμφαγγείων. 

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:

- δηλητήριο (ασθενές ή δυνατό)

- βάθος, αριθμός δηγμάτων και ποσότητα δηλητηρίου

- ηλικία και μέγεθος του θύματος και η αντιμετώπιση (πρώτες βοήθειες, αν πανικοβλήθηκε κτλ.)

- αλλεργικές αντιδράσεις

Συνήθως οι αντιδράσεις είναι τοπικές και δημιουργούν πόνο και οίδημα αλλά μπορούν να επηρεάσουν και το νευρικό σύστημα ή και την καρδιά σε περίπτωση που υπάρχει αλλεργία ή γίνουν οι λάθος χειρισμοί (π.χ. χορήγηση φαρμάκων)

Το πιο σημαντικό είναι να μεταφερθεί το θύμα άμεσα σε νοσοκομείο, ασχέτως με το αν έχει εμφανίσει ή όχι συμπτώματα, ενώ στο ενδιάμεσο πρέπει να δοθούν οι σωστές πρώτες βοήθειες αλλά κυρίως να αποφευχθούν κάποιες λανθασμένες πρακτικές.

Οι βασικές πρώτες βοήθειες σε περίπτωση δαγκώματος από φίδι είναι:

1. Αποφυγή πανικού.
2. Περιορισμός κινήσεων του θύματος, καθώς ισχύει ό,τι και για τον πανικό.
3. Αφαίρεση ρούχων και κοσμημάτων που μπορεί να συσφίγγουν την περιοχή του δαγκώματος.
4. Αποφυγή χορήγησης φαρμάκων και πάγου.

Προληπτικά μέτρα:

- Αποφυγή κίνησης σε χώρους που μπορεί να υπάρχουν φίδια: κάτω από βράχια, σωρούς ξύλων/κορμών δέντρων, ψηλά χόρτα/άγρια βλάστηση.

- Ενδυμασία με μακρύ παντελόνι και ορειβατικά μποτάκια όταν κινούμαστε σε τέτοιες περιοχές.

- Σε περίπτωση που θα συναντήσουμε ένα φίδι, καλό θα ήταν να απομακρυνθούμε και να μην το προσεγγίσουμε, ακόμη και αν φαίνεται νεκρό. Ιδιαίτερα οι οχιές, που είναι και τα μόνα δηλητηριώδη που θα μπορούσαν να μας δαγκώσουν, είναι αργά φίδια και η πρώτη τους αντίδραση είναι να ακινητοποιηθούν σε μια προσπάθεια να μη γίνουν αντιληπτά. Αν όμως νιώσουν ότι έγιναν αντιληπτά, απλά θα απομακρυνθούν όσο το δυνατό γρηγορότερα. Το δάγκωμα από φίδι είναι η ύστατη προσπάθειά του να σωθεί, που σημαίνει ότι είτε θα το έχουμε αιφνιδιάσει κατά λάθος, είτε θα έχουμε κάνει κάποια απειλητική κίνηση στην προσπάθειά μας το διώξουμε και σίγουρα θα έχουμε πλησιάσει πολύ. Οι οχιές πριν το δάγκωμα αρχίζουν να συρίζουν δυνατά και κουλουριάζονται αμυντικά με στραμμένο το κεφάλι προς αυτό που τις απειλεί. Παρόλα αυτά, ακόμη και όταν δαγκώνουν, τα δάγκωμα είναι στεγνό, χωρίς έγχυση δηλητηρίου.

Εν κατακλείδι, αν εντοπίζοντας ένα φίδι του αφήσουμε περιθώριο να φύγει, το σίγουρο είναι ότι δε θα νιώσει απειλή και έτσι δεν θα επιτεθεί.

Τέλος, αν βρισκόμαστε μακριά από οδικό δίκτυο ή σε δυσπρόσιτη περιοχή, θα πρέπει να καλέσουμε το 166 (ΕΚΑΒ) ή το 112 (Έκτακτη Ανάγκη).

Πηγές:

www.herpetofauna.gr

www.medlook.net

Στο ασβεστολιθικό υπόβαθρο του Παρνασσού έχει διαμορφωθεί ένα πολύ έντονο ανάγλυφο, με την παρουσία πολλών σπηλαίων, βαράθρων και φαραγγιών, σε ορισμένα από τα οποία φιλοξενούνται αρκετά είδη νυχτερίδων. Τα ευαίσθητα αυτά θηλαστικά προστατεύονται από την εθνική και τη διεθνή νομοθεσία (Προεδρικό Διάταγμα 67/81, Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, Συμφωνία EUROBATS, Σύμβαση της  Βέρνης,), ενώ πολλά από αυτά συμπεριλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (2009). 

Καθώς τα σπήλαια και τα βάραθρα μπορεί να αποτελούν τόπους κατοικίας για χειμερινές ή/και αναπαραγωγικές αποικίες ή ακόμα και σταθμούς μετανάστευσης νυχτερίδων, καλό θα ήταν να έχουμε υπόψιν μας τον παρακάτω οδηγό συμπεριφοράς από τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού που αφορά επισκέψεις σε σπήλαια.

Σε περίπτωση υψηλής επισκεψιμότητας σε σπήλαιο με αποικίες νυχτερίδων, ο θόρυβος, η φωταγώγηση από φακούς, τα φλας φωτογραφικών μηχανών, κ.λπ. μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή όχληση στις νυχτερίδες, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην εγκατάλειψη του σπηλαίου από αυτές, ακόμα και στο θάνατό τους ή στην εγκατάλειψη νεογνών αν η επίσκεψη γίνει στη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου. Η όχληση από τυχόν επισκέπτες συνεπώς πρέπει να αποφεύγεται ή να ελαχιστοποιείται για όσο χρονικό διάστημα οι αποικίες είναι παρούσες. Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δίνεται από τα μέσα περίπου της άνοιξης μέχρι τα μέσα με τέλη καλοκαιριού, όταν σχηματίζονται οι μητρικές αποικίες αναπαραγωγής (εγκυμοσύνη, γεννήσεις, γαλουχία), καθώς επίσης και κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν οι νυχτερίδες βρίσκονται σε χειμερία νάρκη, οπότε και οι επισκέψεις πρέπει να αποφεύγονται. 

Με βάση τα ως άνω, σε περίπτωση που διαπιστωθεί η ύπαρξη αποικιών ή/και μεμονωμένων ατόμων χειροπτέρων (νυχτερίδων), σε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα σπήλαια εντός του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού ή στην ευρύτερη περιοχή, θα πρέπει να τηρηθούν οι ακόλουθοι κανόνες συμπεριφοράς:
• Αποφυγή της άμεσης επαφής με τις νυχτερίδες (άγγιγμα – σύλληψη). Η επαφή με οποιοδήποτε άγριο ζώο πρέπει να αποφεύγεται τόσο για την ασφάλεια των ζώων όσο και για την ασφάλεια των επισκεπτών.
• Περιορισμός του θορύβου στο ελάχιστο δυνατό. 
• Αποφυγή της έκθεσης των νυχτερίδων σε φωτισμό. 
• Περιορισμός των φωτογραφίσεων στο ελάχιστο δυνατό. 
• Αποφυγή του καπνίσματος στο χώρο του σπηλαίου. 
• Επίσκεψη του σπηλαίου ανά μικρές ομάδες με περιορισμό του αριθμού των σπηλαιολόγων της εκάστοτε ομάδας στο ελάχιστο δυνατό (έως 5 άτομα) ή και διακοπή της επίσκεψης στην περίπτωση που διαπιστωθεί η ύπαρξη μεγάλων αποικιών εκατοντάδων ατόμων.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ